Hellisøy fyr er ei perle heilt sørvest på øykommunen Fedje i Vestland fylke. Det 33 meter høge støypejernfyret vart bygd i 1855. Fyret vart automatisert i 1989, men fyrstasjonen var bemanna fram til 1992 på grunn av meteorologiske observasjonar. Dei siste åra har lokale aktørar sørgt for at fyret har vore eit besøksfyr, med overnattingstilbod i den tidlegare fyrvaktarbustaden.
– Kystverket er ein av dei største statlege grunneigarane langs kysten. Vi ønsker at kulturarven vår vert tatt vare på som ein bruksressurs og at den skal vere grunnlag for kunnskap, opplevingar og verdiskaping. I fleire år har vi difor bidratt til å opne fyrstasjonane for ålmenta ved å legge til rette for "vern gjennom bruk", i tråd med Stortingsproposisjon nr. 29 (2006–2007), seier avdelingsleiar Trond Røren.
Av dei 115 fyrstasjonane som Kystverket eig, er om lag 80 leigd ut til eksterne aktørar som med sine aktivitetar gjer dei tilgjengelege for ålmenta, til dømes ved å tilby overnatting og kulturbasert næringsutvikling.
Prioritering av frivillige organisasjonar
Fedje kommune har hatt leigeavtale for fyrstasjonen med Kystverket, og ein kommersiell aktør har drifta staden og gjort den tilgjengeleg for publikum. Kystverket og Fedje kommune er no samde om å ikkje forlenge leigeforholdet når det går ut ved årsskiftet, slik at neste leigetakar vil inngå avtale direkte med Kystverket.
– Kystverket må følge dei overordna føringane for utleige av fyrstasjonar som inneber at ideelle eller frivillige organisasjonar med allmennyttige føremål normalt skal prioriterast framfor kommersielle aktørar. Vi set krav uansett om at leigetakaren må vere seriøs og ha eit godt og berekraftig driftskonsept som innfrir krava våre om å gjere fyrstasjonen tilgjengeleg for ålmenta, og som også oppfyller kravet om formidling av kystkultur og vedlikehald. Dersom vi konkluderer med at ein kommersiell aktør har eit betydeleg betre driftskonsept enn ein frivillig organisasjon, kan vi vurdere å velje den kommersielle aktøren, forklarer seksjonsleiar Tatjana Eriksen.
Restriksjonar
Hellisøy fyrstasjon er freda av Riksantikvaren, noko som set visse avgrensingar på kva som kan gjerast og korleis.
– Vi oppmodar interesserte om å sette seg inn i forvaltingsplanen for fyret, der ein finn mykje nyttig informasjon om fredinga og eigedomen. På Hellisøy fyr er det opna for at ein kan ha omvising i tårnet på visse vilkår, fortel seniorrådgivar Siv Senneset.
– Har du ein god idé om eit driftskonsept med aktivitet som gjer ein fyrstasjon tilgjengeleg for folk, så er det ikkje mange slike moglegheiter som dukkar opp. Så her må ein ta sats når sjansen er her, avsluttar Røren.
